Neurotransmitters zijn chemische stoffen die je hersenen nodig hebben om te werken. Samen met dopamine en serotonine is GABA een belangrijke neurotransmitter die signalen door het hele lichaam stuurt.

GABA staat bekend als gamma-aminoboterzuur en speelt een cruciale rol bij het ontspannen van zenuwcellen. Dit kalmerende effect beïnvloedt veel dingen, waaronder slaap, stress en angst.

Daarnaast hebben sommige onderzoeken aangetoond dat GABA een belangrijke rol kan spelen bij het handhaven van een normale bloeddruk en het helpen verbeteren van geestelijke gezondheidsproblemen zoals depressieve stoornissen en bipolaire stemmingsstoornissen.

Wat zijn de symptomen van een GABA tekort?

De symptomen van een GABA tekort zijn divers en kunnen het hele lichaam aangaan. De meest bekende symptomen zijn stemmingsproblemen, prikkelbaarheid, rusteloosheid, slecht slapen tot aan epilepsie.

Er zijn veel GABA-receptoren in de amygdala (in vergelijking met andere hersengebieden), het deel van de hersenen dat geassocieerd wordt met angst en bezorgdheid. Daarom worden angststoornissen zoals paniekstoornis, PTSS en gegeneraliseerde angststoornis in verband gebracht met GABA-tekorten,.

Mensen met lagere GABA-niveaus, of problemen met de GABA-homeostase, kunnen eerder last krijgen van afhankelijkheid, tolerantie en andere symptomen van alcoholontwenning, omdat alcohol werkt door de GABA-A-receptoren te versterken (of de effectiviteit ervan te verhogen). 

Onevenwichtigheden in de GABA-spiegels kunnen ook resulteren in tremoren en epileptische stoornissen, voornamelijk door het afsterven van GABA-neuronen in de kleine hersenen (die zich bezighouden met het behouden van coördinatie, balans, toon van het lichaam en bewegingen) of onevenwichtigheden in de glutamaat-GABA balans.

Hoe werkt GABA in je lichaam?

Onderzoekers ontdekken nog steeds hoe de GABA werking je gezondheid beïnvloedt. De twee gebieden die uitgebreid zijn onderzocht zijn slaap en geestelijke gezondheid.

Volgens de United States Pharmacopeia, die een veiligheidsbeoordeling van GABA uitvoerde, kijken wetenschappers naar de mogelijke voordelen van GABA voor de gezondheid als antidepressivum, kalmeringsmiddel, bloeddrukverlager, antidiabeticum, anticarcinogeen en versterker van het immuunsysteem.

GABA en slaap

GABA is een van de twee belangrijkste neurotransmitters die slaap bevorderen. Een aantal belangrijke hersengebieden gebruiken GABA om actief het waken te onderdrukken. Er is communicatie in twee richtingen tussen slaap- en waakcentra in de hersenen die zorgen voor normale slaappatronen gedurende de dag en nacht.

Uit een klein onderzoek bleek dat de GABA-niveaus in de hersenen bijna 30% lager waren bij patiënten met primaire slapeloosheid, wat slapeloosheid is die niet kan worden toegeschreven aan een bestaande medische, psychiatrische of omgevingsoorzaak.

GABA en geestelijke gezondheid

Het verband tussen neurotransmitters en geestelijke gezondheid is al lang bekend. Het onderzoek ontwikkelt zich echter voortdurend over hoe neurotransmitters specifiek de geestelijke gezondheid beïnvloeden.

Er is steeds meer bewijs dat het GABA neurotransmissiesysteem een centrale rol speelt bij de ontwikkeling van depressieve stoornissen – vooral postpartum depressie en bepaalde neuropsychiatrische aandoeningen zoals premenstruele dysforie.

Veel onderzoek, variërend van biochemische tot genetische studies, wijst op het belang van bepaalde GABA-receptoren bij het mediëren van de effecten van alcoholisme in het centrale zenuwstelsel.

GABA wordt gestimuleerd door alcohol en een abrupte terugtrekking van deze GABA-stimulatie kan leiden tot een overprikkeld zenuwstelsel dat kan leiden tot ontwenningsverschijnselen zoals angst, hoofdpijn, slapeloosheid en misselijkheid.

Hoe herken je een GABA tekort?

Een GABA tekort is geen erkend tekort zoals vitamine D of vitamine B12 tekorten. Er zijn geen bloedtesten beschikbaar die een GABA-tekort vaststellen. De hoogste concentraties GABA worden gevonden in hersenvocht, waarvoor een invasieve procedure nodig is die een ruggenmergtap wordt genoemd om het vocht te meten.

Wetenschappers zijn nog steeds aan het uitzoeken hoe neurotransmitters precies op elkaar inwerken en elkaar beïnvloeden, dus zelfs als iemand vermoedt dat hij een laag GABA-niveau heeft, zijn er andere neurotransmitters die kunnen bijdragen aan het probleem.

Er zijn tests beschikbaar die normale of verhoogde GABA-niveaus kunnen vaststellen. Dit soort testen kunnen andere biomarkers of moleculen in de GABA-route beoordelen die nuttig kunnen zijn bij het detecteren van GABA-niveaus. Dit is wel een indirecte meting omdat lage niveaus van deze biomarkers niet volledig zijn onderzocht en een gebied van lopend onderzoek zijn.

Een GABA tekort is geen erkend tekort.

Volgens andere onderzoekers is GABA zo belangrijk voor zoveel functies dat mensen waarschijnlijk niet rondlopen met GABA tekorten waar ze zich niet bewust van zijn omdat ze dan waarschijnlijk ernstige neurologische disfunctie zouden hebben.

Sub-optimale GABA-niveaus kunnen bijdragen aan iemands slapeloosheid of depressie, maar er zijn te veel andere factoren die een belangrijke rol kunnen spelen. Er is niet genoeg onderzoek gedaan om te concluderen dat lage GABA-niveaus genoeg een rol spelen om therapie te rechtvaardigen.

Werken GABA supplementen wel?

De gezondheidsvoordelen van het nemen van GABA supplementen zijn echter nog niet vastgesteld. Belangrijker is dat niet is vastgesteld hoeveel de bloed-hersenbarrière kan passeren, dus de gezondheidseffecten zijn ook nog onbekend.

De bloed-hersenbarrière is een netwerk van bloedvaten en weefsel dat slechts bepaalde moleculen doorlaat van en naar de hersenen.

GABA supplementen zijn op de markt gebracht voor vele toepassingen, waaronder het verlichten van angst, het vergroten van de vetvrije spiermassa, het verbeteren van de stemming, het stabiliseren van de bloeddruk en het verlichten van pijn.

Een klein onderzoek onder 40 personen naar de veiligheid en werkzaamheid van GABA bij patiënten met slapeloosheidssymptomen toonde aan dat na vier weken supplementatie (via 300 mg GABA geëxtraheerd uit ongepolijste rijstkiemen), de tijd die patiënten nodig hadden om in slaap te vallen afnam en de slaapdoeltreffendheid toenam in vergelijking met placebo.

Lees ook: Hoe snel werkt een GABA supplement?

Bronnen van GABA in voeding

GABA kan worden gevonden in sommige ongekookte voedingsmiddelen zoals:

• Gefermenteerd voedsel, zoals kimchi en zuurkool
• Japanse groene theebladeren
• Spinazie
• Sommige gekiemde bonen, zoals sojabonen en adzukibonen
• Gekiemde granen

GABA bijwerkingen

De kans op bijwerkingen lijkt laag te zijn bij het gebruik van GABA supplementen. Dit kan komen door het beperkte vermogen van GABA om de bloed-hersenbarrière te passeren. Er zijn wel enkele milde tot matige bijwerkingen gemeld, waaronder hoofdpijn, slaperigheid en een tijdelijk branderig gevoel in de keel.

Op dit moment zijn er geen langetermijngegevens over de effecten van GABA tijdens zwangerschap en borstvoeding, dus overleg met je arts is erg belangrijk, omdat onderzoekers hebben opgemerkt dat GABA mogelijk invloed kan hebben op neurotransmitters en het endocriene systeem dat de groeihormoon- en prolactineniveaus regelt.

Conclusie

GABA, oftewel gamma-aminoboterzuur, is een belangrijke neurotransmitter die zenuwcellen kalmeert en van invloed is op slaap, stress en angst. GABA-tekorten kunnen leiden tot diverse symptomen, waaronder stemmingsproblemen, prikkelbaarheid, slechte slaap, epilepsie, en angststoornissen.

Een disbalans in GABA-niveaus kan ook bijdragen aan alcoholafhankelijkheid en tremoren, en kan resulteren uit problemen met GABA-homeostase of verstoring van de glutamaat-GABA-balans.